TERME TARİHİ
Terme'nin tarihi M.Ö. 1OOO yılına kadar iner. Terme adının Termisus veya Termodon’dan geldiği söylenmektedir. İlçenin halkının Gaşkalar olduğu sanılmaktadır. Hititler Samsun'a kadar yayılınca Gaşkalı'larıda yönetimleri altına almışlardır.
Bazı tarihçilere göre Terme'ye Amazonların yerleştikleri kabul edilmektedir. Hatta M.Ö.562'lerde Samsun kurulurken Terme şehrinin mevcut olduğu belirtilmektedir.
Amazon Kadın Heykeli
Her Yıl Gölyazı Beldesinde Yapılan Kültür Bakanlığı Terme Amazon Festivali'nden Görünüm
Türklerin Anadolu'ya hakim olmaya başladıkları 11.yüzyıla kadar Terme'ye Hititler, Frigler, Medler, Persler ve Romalılar hakim olmuşlardır. 395 yılından itibaren Terme Roma İmparatorluğunun Doğu yani Bizans Devletinin hakimiyetine girmiştir.
Türklerin 1048 Pasinler, 1071 Malazgirt zaferlerini kazanmalarıyla birlikte, Önce Doğu Anadolu Bölgesindeki Bizans hakimiyeti sona erdirildi. Doğu Karadeniz Bölgesinde ilk önce Çoruh Vadisi'nden içlere doğru giden Türk-Çepni boyu görüldü.
1204 tarihinde Bizans, Latinlerin istilasına uğrayınca İstanbul'dan kaçanlar Trabzon'da Kommenler Devletini kurdular.Bu Devlet zaman zaman Samsun'a kadar hakim oldu.
l.Alaeddin Keykubat zamanında (1219-1236) Terme dahil bütün Karadeniz sahili Anadolu Selçuklularının yönetimine girmiş oldu. Moğolların istilasından sonra bu bölgenin genel valiliği Uygur Türkü olan Eretna Bey'e verildi. Eretna Bey, Amasya, Samsun, Tokat, Sivas, Kayseri bölgesinde kendi adıyla devletini kurdu.
1381'de Kadı Burhanettin, Eretna Beyliğini ele geçirince Termedonun bölgesine bağlandı. Bu arada Samsun ve civarında Canik Beyliği de kurulmuştur.
1398 yıllarında Yıldırım Beyazit Amasya ve Karadeniz bölgesini alınca Taceddin Oğulları ve Canik Beyleri Osmanlı yönetimini kabul ettiler. Bundan sonra Terme Kazası Cumhuriyet dönemine kadar Canik Mutasarrıflığının idaresinde yönetildi.
Terme ve Terme Çayı'nın eski görünümü
Bu arada Terme 1.Dünya Savaşı yıllarında Eylül 1916 da Ruslar tarafından bombalandı, ve zararlar gördü. Milli Mücadele döneminde Rum ve Ermenilerden oluşan çeteler Terme'yi yakıp yıkma faaliyetlerine başladılar. Bölgedeki bu çete faaliyetlerine karşı silahlanan kahraman yöre halkı Rum ve Ermeni çetelerini zararsız hale getirmesini bildi. Mustafa. Kemal 1919 yılında Milli Mücadeleyi başlatmak için Samsun'a çıktığında Onu karşılayanlar arasında Terme'den Hacı Kuzu Fevzi Efendi'de bulunuyordu.
COĞRAFİ YAPISI
Terme Ovasının 4. Jeolojik zamanda oluştuğu sanılmaktadır. İlçenin güneyinde yer alan Canik Dağlarının yüksekliği yer yer 2000 metreyi bulmaktadır. Yüzölçümün yarısını oluşturan bu dağlık ve engebeli arazi fındık bahçeleriyle kaplıdır. Terme'nin Karadeniz kıyısındaki uzunluğu 40 km. bulunmaktadır. İlçenin kuzeyinde denize yakın mesafede Akgöl ve Simenit Gölleri vardır. Bu göller tuzlu olduğu için sulamada kullanılmaz. Avcıların uğrak yeri olan bu göllerde balıkçılık yapıldığı gibi, çeşitli kuşların da uğrak yeri olma özelliği vardır.
Samsun İline bağlı Orta Karadeniz Bölgesinde bulunan Terme, yüzölçümü 583Km²’dir.Denizden 3 km. içeride olup, Terme Çayı kenarında kurulmuş şirin bir ilçedir. Kuzeyinde Karadeniz, doğusunda Ordu'nun Ünye İlçesi, güneyinde aynı ilin Akkuş İlçesi, batısında Samsun'un Salıpazarı ve Çarşamba İlçeleri bulunmaktadır. Samsun İline 57 Km. uzaklıktadır. En yakın yerleşim birimleri olan Çarşamba İlçesine 22 Km, Ünye İlçesine 32 Km. uzaklığı bulunmaktadır.
İKLİMİ
Terme'de her mevsim yağışlı tipik Karadeniz iklimi hüküm sürmektedir. Kışlar ılıman, yazlar ise serin geçmektedir. İklime bağlı olarak doğal bitki örtüsü ormandır.
Ancak son 30 yıldan beri hızlı nüfus artısı sonucu, ormanlar tükenerek tarım alanlarına dönüştürülmüştür.
Buna karşın kavak ağacı yetiştiriciliği önem kazanmış olup, Gölardı kavak ağaçlaması alanı dünyanın sayılı kavaklıklarındandır. Engebeli güney arazisinde ormanların yerini fındıklık bahçeleri almış olup, ormanda genelde küçük parçalar halinde ve köy korulukları şeklindedir.
Terme'nin uzun ve geniş kumsalları vardır. Miliç, Çobanyatağı ve Kumcağız mevkileri, sahil şeridi içinde olduklarından turizm acısından ilgi çekmektedir.Kaynak Terme Kaymakamlığı
